طبیعت گردی گونه‌ای از گردشگری است که برخلاف سفرهای تفریحی و توریستی، به گردش در دل طبیعت بکر و مناطق دست نخورده جهان می‌پردازد. به همین دلیل در زمان طبیعت گردی امکان اقامت درهرگونه هتل یا استراحتگاه، صرف غذا در رستوران و یا بازدید از مکان‌های تفریحی و… وجود ندارد اما در ازای این محرومیت از موهبت سکوت، آرامش زیبایی محض و تکرار نشدنی طبیعت برخورداریم.
همانطور که در هر مکانی ملزم به رعایت قوانین خاصی هستیم، دامان طبیعت نیز از این قاعده مستثنی نبوده و از لحظه ورود به آن باید به عنوان طبیعت گرد به طبیعت و جانداران احترام گذاشته و بیش از لحظات دیگر زندگی مسئولیت حفظ محیط زیست را بر عهده خود احساس کنیم و آن را به تمامی به انجام برسانیم.
در این مقاله با نگاه عمیق‌تری به این موضوع و اصول طبیعت گردی می‌پردازیم و درباره فرهنگ طبیعت گردی به منظور حفظ محیط ریست و نیز اصول مناسب برای ساخت کمپ در طبیعت گردی صحبت کرده‌ایم.
اصول طبیعت گردی
کیسه‌های پارچه‌ای جایگرین مناسب پلاستیک
استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای در برابر انواع پلاستیک راهی موثر در تولید زباله کمتر و ورود پلاستیک کمتر به چرخه طبیعت است، که خارج از زمان طبیعت گردی نیز قابل اجرا و ضروری است.
تفکیک و جمع آوری زباله‌ها
هرگز زباله‌های خود را در طبیعت رها نکنید و از ابتدا به فکر جداسازی زباله‌های خشک و تر باشید. حتما نسبت به جمع آوری زباله‌های حاوی شیشه اقدام نمایید حتی قطعه بسیار کوچک شیشه رها شده نیز ممکن است موجب شعله ور شدن آتش در طبیعت بشود.
اگر بجای لذت بردن از طبیعت، زمان خود را به تماشای کیسه‌های زباله رها شده بگذرانید چه احساسی پیدا خواهید کرد؟
خاموش کردن آتش
اگر آتش روشن کرده‌اید هرگز آن را بدون مراقبت رها نکنید. قبل از ترک محلی که در آن آتش روشن کرده‌اید، با ریختن آب، آتش را کاملا خاموش کنید. برای اطمینان از خاموش شدن آتش به طور کامل، خاکسترها را به هم بزنید و دوباره آب بیشتری روی آنها بریزید. این کار را تا سرد شدن کامل خاکسترها تا جایی که بتوانید آنها را لمس کنید ادامه دهید. مطمئن شوید که هیچ زغال افروخته یا تکه چوب‌های نیم‌سوز زیر خاکسترها یا در اطراف حلقه‌ی آتش باقی نمانده باشد.
به عنوان یک طبیعت گرد نظافت محلی که آتش روشن کرده‌اید را بر عهده بگیرید. از ریختن زباله‌های خود در آتش خودداری کنید مگر آنکه مطمئن باشید کاملا سوخته و به خاکستر تبدیل خواهد شد. موادی نظیر قوطی کنسرو، پلاستیک، فویل آلومینیومی و… را هرگز در آتش نیندارید و یا حتما ضایعات آن را از میان خاکسترها جمع آوری کرده و با خود ببرید.
در زمان طبیعت گردی در مناطق دور افتاده تمام زغال‌های باقیمانده در محل افروختن آتش به همراه زباله‌های موجود در محیط اطراف خود را جمع آوری نمایید. به علاوه وسایل و محیط ایجاد آتش را به شکل اولیه خود بازگردانید.
مصرف بهینه
منظور از صرفه جویی در طبیعت، مصرف بهینه مواد غذایی در پخت و پز برای جلوگیری از تولید زباله کمتر و هدر رفتن منابع انرژی می‌شود.
با استفاده از غذاهای محلی علاوه بر رعایت این نکته به سهم خود به اقتصاد محلی آن منطقه نیز کمک کرده‌اید. همچنین می‌توان از غذاهای از پیش تهیه شده و آماده مصرف نیز استفاده کرد.
صرفه جویی در منابع آبی، جلوگیری از هدر رفتن آب، اجتناب از شستشوی بیش از اندازه، عدم استفاده از مواد شوینده و یا ریختن زباله در آب رودخانه همگی در حفاظت از منابع آبی موثر هستند.
حفظ پوشش گیاهی
پوشش گیاهی هر منطقه بسته به نوع آب و هوای آن متفاوت است، اما در تصفیه هوا و کاهش کربن دی اکسید نقش دارد. میدانیم باید از آسیب زدن، شکستن شاخه درختان، خم کردن نهال‌ها و… اجتناب کرد.
جنگل‌ها و گیاهان سرمایه و سرچشمه حیات در کره‌ی زمین هستند. کمی دقت و حوصله از سوی ما، نقشی کوچک اما بسیار با اهمیت در حفظ آنها خواهد داشت.
حمل و نقل
بسته به نوع منطقه‌ای که در آن بسر می‌برید میتوانید از وسایل نقلیه ، عمومی، کرایه دوچرخه، پیاده روی و … جهت کاهش مصرف سوخت و در نتیجه کاهش آسیب به طبیعت استفاده کنید.
همچنین سبک سفر کنید و برای کاهش مصرف سوخت از همراه بردن وسایل غیرضروری خودداری کنید.
اقامتگاه‌ها و هتل‌های سبز
فعالیت اینگونه اقامتگاه‌ها و هتل‌ها در جهت حفظ محیط زیست و گردشگری پایدار، تولید زباله و گازهای سمی کمتر و بهره گیری از منابع تجدیدپذیر انرژی است.
اقامت در این هتل‌ها به معنی کمک به ادامه فعالیت‌های موثر در حفظ منابع انرژی و زیستی و رعایت هرچه بهتر فرهنگ طبیعت گردی است.
یادگیری اصول مناسب برای ساخت کمپ در کوهنوردی
کمپینگ و استقرار چادر از موارد اساسی در فعالیت‌های کوهنوردی و طبیعت‌گردی است. از سویی هرکوهنورد وطبیعت‌گرد باید با این موضوع آشنایی کامل داشته باشد تا از بروز هرگونه اتفاق و حادثه و یا آسیب به طبیعت جلوگیری به عمل آورد. در این راستا نکات ضروری در مورد روش استقرار کمپ یا همان چادر زدن وجود دارد که ایمنی و آسودگی را برقرار می‌سازد.
نظم
چیدمان داخل و خارج چادر و قرار دادن هرچیزی در جای خود نکته اساسی برای زندگی در چادر و فرهنگ طبیعت گردی محسوب می‌شود. نظم به معنای قرار‌گیری اشیا و افراد در جای صحیح است که با رعایت کردن باید به حفظ آن تداوم بخشید.
وسایل مورد نیاز درچادر باید تعیین شده و وسایل اضافی در کوله‌پشتی قرار داده شود. وسایل تیز، برنده و آتش زا نباید در چادر نگهداری شوند.
حتما از ظروف مواد ریختی و مایعات، در دسترس بودن وسایل ضروری، استفاده مناسب از جیب‌های داخل چادر، چیدمان آشپزخانه و معین بودن مکان وسایل مشترک اطمینان حاصل کنید.
جایابی
جایایی برای استقرار چادر در استقرار کمپ موقتی در طبیعت گردی و کوهنوردی حائز اهمیت است، چرا که مکانی که برای استقرار انتخاب می‌شود تاثیر بالایی بر ایمنی و آسودگی خواهد داشت..
محل استقرار چادر را باید از نظر مواردی نظیر:
مسیر باد، باران و برف
توجه به دلیل نور آفتاب
صاف و خشک بودن زیر چادر
فاصله نسبت به چادرهای‌دیگر
اشراف نسبت به منطقه
دسترسی به آب
درمسیر حرکت کردن تیم‌ها نبودن
در معرض دید بودن
مورد بررسی قرار داد و بهترین نقطه را انتخاب کرد. و…
ایمنی
آرامشی که در هنگام شب‌مانی و استقرار به دست می‌دهد همگی ناشی‌از احساس ایمنی و اطمینان به محل چادر است. می‌توان گفت که احساس امنیت در چادر، استراحت و آسودگی را تحت تاثیر خواهد گذاشت. برای افزایش ایمنی در محل استقرار به دور بودن از مکان‌هایی نظیر بستر رودخانه‌‌ها، حیوانات و آغل ها، محل ریزش سنگ، شکاف‌های یخی، مسیر گذر ماشین و خودروها، نبودن در مسیر بهمن و حفظ فاصله مناسب از درختان و بوته‌ها توجه کنید.
هواشناسی
حتما از وضعیت جوی منطقه مورد نظر خود را از طریق اداره هواشناسی و یا جستجو در اینترنت آگاه شوید و برنامه‌های خود را متناسب با آن پیش ببرید.
تناسب
چادر مورد استفاده باید با تعداد افراد و نوع فعالیت مورد نیاز در سفر طبیعت گردی و یا کوهنوردی متناسب باشد. رنگ چادر نیز باید نسبت به طبیعت موجود متفاوت باشد. به عنوان مثال، چادر سفید برای استفاده در کوهستان مناسب نیست. چادرها همچنین در انواع متفاوتی نیز وجود دارند که باید با توجه به نوع سفر خود گزینه مناسب را انتخاب کنید. چادری با ویژگی‌های مقاوم، ضدبخار، کم ارتفاع، کشیده و… که برای استفاده در ارتفاعات بالا مناسب است، قطعا در برنامه‌های طبیعت گردی و تفریحی مناسب به نظر نمی‌رسد.
تقسیم کار
اگر همراه با یک گروه در حال طبیعت گردی هستید باید تقسیم کار صورت گیرد و سرپرست یا مدیر گروه با توجه به توان، کارآیی و تجربه، وظایف را به شایسته‌ترین افراد بسپارد. عمدتا وظایف شامل موارد زیر است: مسئول فنی، مسئول مالی، مسئول تدارک، مسئول آمادگی جسمانی (تا قبل از اجرای برنامه)، مسئول تغذیه، مسئول تصویربرداری، مسئول گزارش نویسی، مسئول کمک‌های اولیه تمرین.
تدارک شامل برنامه ریزی در چهار بخش ساز و برگ انفرادی، ابزار فنی، وسایل عمومی و آذوقه است.
ساز و برگ انفرادی: مجموعه‌ای از ابزار، لوازم، پوشاک و… که یک طبیعت گرد باید در طول سفر همراه خود داشته باشد که همواره به نوع سفر پیش رو بستگی خواهد داشت.
ابزار فنی: مجموعه‌ایی از ابزار و وسایلی که در صعودهای فنی مورد نیاز خواهد بود که می‌بایست قبل از اجرای برنامه از لحاظ سالم و ایمن بودن توسط سرپرست و یا مسئول فنی حتما کنترل شده باشد.
وسایل عمومی: وسایل و ابزارآلاتی که برای بیش از یک نفر استفاده می‌شود مانند: چادر، وسایل خوراک پزی، وسایل روشنایی و…
آذوقه: میزان غذایی که در طول سفر مورد نیاز شرکت کنندگان خواهد بود و همواره باید در برنامه ریزی غذایی مقداری به عنوان ذخیره در نظر گرفته شود. در برخی برنامه‌های بزرگ، برنامه ریزی غذایی توسط فردی متخصص صورت می‌گیرد.
کمک های اولیه
می‌بایست متناسب با افراد شرکت کننده در سفر، لوازم پزشکی و جعبه کمک‌های اولیه به همراه داشته باشید. فردی که دوره‌ی کمک‌های اولیه را گذرانده و د ر این زمینه مهارت دارد در تیم حضور داشته باشد. عموما در برنامه‌های برون مزری یک پزشک گروه را همراهی خواهد کرد.
بیمه
احتمال بروز سانحه و اتفاق ناگوار در هر زمانی وجود دارد و مخصوص سفر یا برنامه‌های سخت و طولانی نیست. به فدراسیون پزشکی-ورزشی مراجعه کنید و برای مدت زمان دلخواه حتی یک روز خود را بیمه کنید.
اگر سرپرست برنامه هستید، حتما از بیمه بودن تمامی اعضای تیم خود اطمینان حاصل کنید.
رفت و آمد
وضعیت راه و جاده را بررسی کنید. اگر جاده شوسه یا آسفالته است، از مینی بوس یا خودروهای دو دیفرانسیل استفاده نمایید. با بررسی منطقه از وضعیت خودروهای عمومی، دربستی و اجاره ایی باخبر شوید. در صورت کرایه خودرو از راننده‌ایی که او را می‌شناسید کمک بخواهید. با وجود هزینه‌های سنگین ترابری باید سعی کنید بیشترین ایمنی را با بهترین هزینه فراهم سازید.
